Αναλυση εκλογικων αποτελεσματων Κυπριακων εκλογων 2006

 

ΠΩΣ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΨΗΦΙΣΑΝ ΟΙ KYΠΡΙΟΙ

1. Η… ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η εκλογική αναμέτρηση της 21ης Μαΐου έχει ήδη καταταγεί ανάμεσα στις πλέον ενδιαφέρουσες της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας της Κύπρου. Πολλά και σημαντικά γεγονότα, το δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου του 2004,  η ανάδειξη στην Προεδρία του Τάσσου Παπαδόπουλου το 2003, η δημιουργία καινούριων κομμάτων και εκλογικών συνεργασιών, προσδίδουν ιδιαίτερη σημασία στην ανάλυση των εκλογικών αποτελεσμάτων και κυρίως των αιτίων που τα προκάλεσαν.

Αυτό ακριβώς είναι το θέμα που πραγματεύεται η μελέτη που ακολουθεί. Η προσέγγιση δηλαδή του «πως» και του «γιατί» του εκλογικού αποτελέσματος, μέσα από τις απαντήσεις σε μία σειρά από κρίσιμα ερωτήματα, που φωτίζουν όσα όρισαν την συμπεριφορά και τις μετακινήσεις των ψηφοφόρων και διαμόρφωσαν το αποτέλεσμα της 21ης  Μαΐου. 

Στα πλαίσια της μελέτης εξετάζονται:

  • Η εξέλιξη των τάσεων της πρόθεσης ψήφου.
  • Οι παράμετροι που καθόρισαν αποφασιστικά την εξέλιξη αυτή.
  • Ο χαρακτήρας της ψήφου. 
  • Τα κριτήρια επιλογής των ψηφοφόρων.
  • Η κατεύθυνση, το εύρος και ο χαρακτήρας των μετακινήσεων.

Το σύνολο των στοιχείων αυτών, οδηγεί, όπως είναι φυσικό, σε μία σειρά από διαπιστώσεις, σκέψεις και συμπεράσματα που δεν φιλοδοξούν να ερμηνεύσουν με τρόπο απόλυτο το εκλογικό αποτέλεσμα, αλλά να προσεγγίσουν τους παράγοντες που το διαμόρφωσαν. Η προσέγγιση αυτή διευκολύνει ασφαλώς την όποια ερμηνεία, αλλά και προσφέρει ερεθίσματα για μία ουσιαστική σχετική συζήτηση.

Όπως είναι λογικό, η μελέτη στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων και του exit poll που πραγματοποίησε το Κέντρο Ερευνών του Cyprus College για τον τηλεοπτικό σταθμό SIGMA.

Αξίζει εδώ να τονιστεί ότι οι δημοσκοπήσεις αποτύπωσαν με ακρίβεια τις τάσεις του εκλογικού σώματος. Τα δεδομένα τους, συνεπώς, αποτελούν αξιόπιστο ιχνηλάτη και πολύτιμο ερμηνευτικό εργαλείο όχι μόνο όσων συνέβησαν, αλλά και των αιτίων που τα προκάλεσαν.

Ειδικότερα η απόλυτα επιτυχής καταγραφή του συγκεκριμένου exit poll, επιτρέπει την πλήρη αποτύπωση της στάσης και συμπεριφοράς των ψηφοφόρων, χωρίς τους κινδύνους που πάντα περιέχει η προσπάθεια ερμηνείας των «απροσδιόριστων» ψηφοφόρων που υπάρχουν στις δημοσκοπήσεις.

Είναι συνεπώς η ύπαρξη αυτών των ασφαλέστατων αποτυπώσεων της εκλογικής συμπεριφοράς, που επιτρέπει την αναλυτική ερμηνευτική προσέγγιση και ανοίγει δρόμους αξιολόγησης των παραμέτρων που αποτύπωσαν το εκλογικό αποτέλεσμα, αλλά και του ίδιου του χαρακτήρα και της σημασίας του.

Αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω για μία ακόμη φορά τον φίλο και συνάδελφο Πάμπο Παπαγεωργίου και τους συνεργάτες του στο Κέντρο Ερευνών του Cyprus College για την πραγματικά εξαιρετική συνεργασία μας και το ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο της εργασίας τους. Ειδικότερα ο Πάμπος, με την ορθή επιστημονική του προσέγγιση, αλλά και την υπομονή του, υπήρξε ο καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχημένη έκβαση της προσπάθειας μας.  

Ένα μεγάλο ευχαριστώ αξίζει επίσης στο SIGMA και τους ανθρώπους του, για την εμπιστοσύνη με την οποία με περιβάλλουν και την άψογη συνεργασία μας. Τον Κωστή Χατζηκωστή, τον Αντυ Χατζηκωστή, τον Ντίνο Μενελάου και τους συνεργάτες του, τα στελέχη του τμήματος γραφικών και βέβαια το Νίκο Ευαγγελάτο,  που προσέθεσε εμπειρία, ένστικτο και έμπνευση στο σχεδιασμό και την παρουσίαση της όλης προσπάθειας.

Υπάρχουν όμως και δύο ακόμη, πολύ μεγάλα, προσωπικού χαρακτήρα ευχαριστώ. 

Το πρώτο, ανήκει στον Πολάκη Σαρρή, για τη φιλία, την εμπιστοσύνη, αλλά και τη σταθερή υποστήριξη κάθε προσπάθειας μου στη Κύπρο.

Το δεύτερο, ανήκει στην Αναστασία, την κόρη μου, που πολύ λίγο είχα τη δυνατότητα να βλέπω στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, και τη Μαρία, τη γυναίκα μου, που κάλυψε με τον καλύτερο τρόπο τις απουσίες μου, μοιράστηκε μαζί μου για μια ακόμη φορά την ένταση της προσπάθειας, αλλά και αποτελεί μόνιμη πηγή  έμπνευσης, χωρίς την οποία τίποτα δημιουργικό και γόνιμο δεν μπορεί να συμβεί.

29 Μαΐου 2006
Κώστας Παναγόπουλος

 

2. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΡΟΘΕΣΗΣ ΨΗΦΟΥ

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η διαχρονική εξέλιξη της πρόθεσης ψήφου τους τελευταίους μήνες πριν τις εκλογές,  στοιχείο βασικό για την ερμηνεία των αποτελεσμάτων της 21ης Μαΐου. 

Κύριο χαρακτηριστικό της προεκλογικής περιόδου, αποτελεί το γεγονός ότι σε όλες τις δημοσκοπήσεις, αποτυπώθηκαν χαμηλά ποσοστά συσπείρωσης και πρωτόγνωρα για τα κυπριακά δεδομένα ποσοστά μετακινήσεων ψηφοφόρων από και προς όλες τις κατευθύνσεις. 

Σε επίπεδο κομμάτων, οι δημοσκοπήσεις κατέγραψαν σταθερά την πρώτη θέση για το ΑΚΕΛ, αν και με μικρή διαφορά,  ενισχυμένα ποσοστά για ΔΗΚΟ και ΕΔΕΚ, σταθερά ανοδική πορεία για το ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ κόμμα,  ποσοστά γύρω στο 3% για τους ΟΙΚΟΛΟΓΟΥΣ, τους ΕΔΗ κάτω από το όριο εισόδου στη Βουλή  και μικρά ποσοστά για τα άλλα κόμματα.

 

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

Η ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΡΟΘΕΣΗΣ ΨΗΦΟΥ

 

ΜΑΙΟΣ

ΑΠΡΙΛΙΟΣ

ΑΚΕΛ

30,1

29,0

ΔΗΣΥ

28,6

27,3

ΔΗΚΟ

16,0

16,4

ΕΔΕΚ

6,4

6,4

ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΚΟΜΜΑ

5,2

4,3

ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ

3,3

3,0

ΕΔΗ

1,4

1,5

ΚΕΠ

0,8

0,8

ΕΥΡΩΔΗ

0,7

0,9

ΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΟΙ

7,5

10,6

ΠΗΓΗ: ΕΡΕΥΝΕΣ CYPRUS COLLEGE ΓΙΑ ΤΟ SIGMA

Όπως αποτυπώνεται στον Πίνακα 1, ΑΚΕΛ και ΔΗΣΥ είχαν παράλληλη ανοδική πορεία (περισσότερο κάπως ο ΔΗΣΥ), χωρίς ποτέ όμως η μεταξύ τους διαφορά να μειωθεί κάτω από το 1%. 

Στην εικόνα αυτή πρέπει να προστεθούν:

  • Η σταθερή παρουσία ποσοστού της τάξεως του 4% – 6% που δήλωνε ότι δεν θα ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα.
  • Η αύξηση της συνολικής μετακίνησης από τον Απρίλιο στον Μάιο, κάτι που ποτέ δεν είχε καταγραφεί στην Κύπρο, από το 12% στο 14%. Τελικά, το συνολικό ποσοστό μετακινήσεων έφτασε το εντυπωσιακό 18,7%.
  • Η υψηλή και αυξανόμενη μετακίνηση από το ΔΗΣΥ προς το ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ Κόμμα και η σταθερή μετακίνηση προς το ΔΗΚΟ.
  • Η ικανή μετακίνηση από το ΑΚΕΛ προς ΔΗΚΟ και ΕΔΕΚ.
  • Η καθολική εντύπωση ότι το ΑΚΕΛ θα ήταν ο νικητής των εκλογών (διαφορά 30 ποσοστιαίων μονάδων στην σχετική ερώτηση).
  • Η γενικά καλή εικόνα της κυβέρνησης, περισσότερο στο Κυπριακό (55%) και λιγότερο στα εσωτερικά ζητήματα (47%), εικόνα μάλιστα που βελτιώθηκε στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου.
  • Η υψηλή προσωπική δημοτικότητα του Προέδρου Παπαδόπουλου και του Δημήτρη Χριστόφια, σε αντίθεση με τα χαμηλά σχετικά ποσοστά του Νίκου Αναστασιάδη. 
  • Η εμφανής παρουσία της δυναμικής του δημοψηφίσματος στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για την επιλογή κόμματος. (Ο τρόπος που λειτούργησε η δυναμική αυτή και μάλιστα σε πολλές κατευθύνσεις παρουσιάζεται αναλυτικά στη συνέχεια).  
  • Η επικράτηση του Κυπριακού στην προεκλογική ατζέντα.

Το σύνολο των στοιχείων που αναφέρθηκαν, συνθέτει ένα συνολικό πολιτικό περιβάλλον ιδιαίτερα ρευστό και κινητικό.  

3. ΠΩΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΘΗΚΕ ΤΟ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ

Η διαμόρφωση του εκλογικού αποτελέσματος ήταν, όπως πάντα,  συνάρτηση μετακινήσεων, συσπειρώσεων, επιλογής των νέων ψηφοφόρων και ειδικά για τις εκλογές της 21ης Μαΐου, ποσοστού αύξησης της αποχής και προέλευσης της. 

Η ένταση και η κατεύθυνση των μετακινήσεων αποτελεί τον πρώτο σημαντικό παράγοντα που ερμηνεύει το αποτέλεσμα των εκλογών.  

ΠΙΝΑΚΑΣ 2

ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ

 

 ΕΧΙΤ POLL

ΜΑΙΟΣ

ΑΠΡΙΛΙΟΣ

ΔΗΣΥ->ΕΥΡΩΚΟ

6,7

5,5

4,9

ΔΗΣΥ->ΔΗΚΟ

6,4

3,1

4,0

ΔΗΣΥ->ΕΔΕΚ

3,3

0,7

0,5

ΔΗΣΥ->ΑΚΕΛ

1,7

0,5

0,5

 

 

 

 

ΑΚΕΛ->ΔΗΚΟ

3,4

4,5

3,1

ΑΚΕΛ->ΕΔΕΚ

3,6

1,5

1,6

ΑΚΕΛ->ΔΗΣΥ

1,4

1,8

2,7

ΑΚΕΛ->ΕΔΗ

1,2

0,3

0,3

 

 

 

 

ΔΗΚΟ->ΑΚΕΛ

4,3

2,8

3,7

ΔΗΚΟ->ΔΗΣΥ

5,4

2,1

2,8

ΔΗΚΟ->ΕΔΕΚ

4,7

3,5

1,0

 

 

 

 

ΕΔΕΚ->ΑΚΕΛ

3,0

6,0

2,1

ΕΔΕΚ->ΔΗΣΥ

3,2

6,0

2,1

ΕΔΕΚ->ΔΗΚΟ

3,8

3,2

6,3

ΕΔΕΚ->ΚΕΠ

2,5

0,4

-

 

 

 

 

ΝΕΟ->ΕΥΡΩΚΟ

65,2

στατιστικά ανεπαρκής

αριθμός ψηφοφόρων

στις δημοσκοπήσεις

ΝΕΟ->ΔΗΚΟ

15,0

ΝΕΟ->ΔΗΚΟ

10,0

 

 

 

ΑΔΗΚ->ΕΥΡΩΚΟ

32,0

στατιστικά ανεπαρκής

αριθμός ψηφοφόρων

στις δημοσκοπήσεις

ΑΔΗΚ->ΔΗΚΟ

40,0

ΑΔΗΚ->ΔΗΣΥ

25,0

ΠΗΓΗ: EXIT POLL - ΕΡΕΥΝΕΣ CYPRUS COLLEGE ΓΙΑ ΤΟ SIGMA

Ο Πίνακας 2 αποκαλύπτει ότι η ροή των μετακινήσεων ήταν μεγάλη και συνεχώς αυξανόμενη για τους ψηφοφόρους του ΔΗΣΥ, μικρή και σταθερή για του ψηφοφόρους του ΑΚΕΛ, ικανή και αυξανόμενη για τους ψηφοφόρους του ΔΗΚΟ, ενώ αντίθετα μειώθηκε τελικά την ημέρα των εκλογών για τους ψηφοφόρους της ΕΔΕΚ.

Τελικά, με βάση τα στοιχεία του ΕΧΙΤ POLL, οι μετακινήσεις σε ποσοστό επί του εκλογικού σώματος για κάθε κόμμα, ήσαν: 

ΠΙΝΑΚΑΣ 3

ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΩΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΟΥ ΕΚΛΟΓΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ

 

ΕΚΡΟΕΣ

ΕΙΣΡΟΕΣ

ΔΗΣΥ

7,1

2,7

ΑΚΕΛ

3,9

1,9

ΔΗΚΟ

2,7

4,8

ΕΔΕΚ

1,1

3,0

ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ (ΝΕΟ/ΑΔΗΚ)

2,3

2,8

ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ

0,8

0,7

ΕΔΗ

0,7

0,8

ΚΕΠ

-

1,0

ΕΥΡΩΔΗ

-

0,4

ΑΛΛΟ

0,1

0,6

 

 

 

ΣΥΝΟΛΟ

18,7

18,7

ΠΗΓΗ: ΕΧΙΤ POLL CYPRUS COLLEGE ΓΙΑ ΤΟ SIGMA

Όπως είναι φανερό, ΕΔΕΚ και ΔΗΚΟ είναι οι μεγάλοι κερδισμένοι  από το ισοζύγιο των μετακινήσεων. Θετικό το ισοζύγιο για το ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ κόμμα (λόγω κυρίως των μετακινήσεων από το ΔΗΣΥ), ενώ το ποσοστό του ΚΕΠ και της ΕΥΡΩΔΗ, όπως είναι φυσικό,  προέρχεται στη μεγάλη πλειοψηφία του από μετακινήσεις (το υπόλοιπο από τους νέους ψηφοφόρους).

Αντίθετη με την αυξανόμενη πορεία των μετακινήσεων, ήταν η εικόνα των συσπειρώσεων. 

ΠΙΝΑΚΑΣ 4

ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΕΙΣ

 

 ΕΧΙΤ POLL

ΜΑΙΟΣ

ΑΠΡΙΛΙΟΣ

ΑΚΕΛ

87

82

78

ΔΗΣΥ

77

78

75

ΔΗΚΟ

80

87

87

ΕΔΕΚ

81

81

81

ΠΗΓΗ: EXIT POLL - ΕΡΕΥΝΕΣ CYPRUS COLLEGE ΓΙΑ ΤΟ SIGMA

Όπως φαίνεται στον Πίνακα 4, οι συσπειρώσεις παρέμειναν σταθερές, με εξαίρεση εκείνη του ΑΚΕΛ που αυξήθηκε σταδιακά στο 87%.

Προκειμένου να έχουμε  πλήρη εικόνα για τη διαμόρφωση του εκλογικού αποτελέσματος, πρέπει να αναλύσουμε δύο ακόμη σημαντικές παραμέτρους που το διαμόρφωσαν: Την αποχή και την προέλευση της και την επιλογή των  νέων ψηφοφόρων.

Η αυξημένη αποχή μπορεί με βάση τα στοιχεία του EXIT POLL να προσδιοριστεί, ως προς την προέλευση της, σε πολύ μεγάλο βαθμό. Ο προσδιορισμός αυτός προκύπτει από τη διαφορά του ποσοστού που θα έπρεπε να συγκεντρώνει κάθε κόμμα στο ΕΧΙΤ POLL σε σχέση με τις βουλευτικές εκλογές του 2001 (αφού αφαιρεθούν οι νέοι ψηφοφόροι) και του ποσοστού που τελικά συγκέντρωσε.

Ο προσδιορισμός αυτός δεν είναι απόλυτα ακριβής, αφού υπάρχουν πάντα φαινόμενα απόκρυψης αλλά και το στατιστικό σφάλμα, αποδίδει όμως αποτελέσματα περισσότερο από ικανοποιητικά για τις ανάγκες της συγκεκριμένης ανάλυσης.

Σύμφωνα λοιπόν με τον προσδιορισμό αυτό, το μεγαλύτερο μέρος της πρόσθετης αποχής (και αυτό που μπορεί να υπολογιστεί), προέρχεται από:

  • Ψηφοφόρους του ΑΚΕΛ: 2%.
  • Ψηφοφόρους των ΕΔΗ: 0,4%.
  • Ψηφοφόρους των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ: 0,2%.

Τέλος, πάντα με βάση τα αποτελέσματα του ΕΧΙΤ POLL, οι νέοι ψηφοφόροι, διαφοροποίησαν την εκλογική τους συμπεριφορά σε σχέση με το παρελθόν, επιλέγοντας ως πρώτο κόμμα το ΑΚΕΛ και δίνοντας ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά στο ΔΗΚΟ.

Αναλυτικά η επιλογή της ομάδας αυτή, που απετέλεσε το 9,3% του εκλογικού σώματος, παρουσιάζεται στον Πίνακα 5.

ΠΙΝΑΚΑΣ 5

ΠΩΣ ΨΗΦΙΣΑΝ ΟΙ ΝΕΟΙ ΨΗΦΟΦΟΡΟΙ

 

%

ΑΚΕΛ

29,6

ΔΗΣΥ

23,0

ΔΗΚΟ

14,8

ΕΔΕΚ

6,8

ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΚΟΜΜΑ

3,2

ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ

1,9

ΕΔΗ

1,3

ΚΕΠ

1,6

ΕΥΡΩΔΗ

0,6

ΑΛΛΟ

0,8

ΛΕΥΚΟ / ΑΚΥΡΟ

16,4

             ΠΗΓΗ: ΕΧΙΤ POLL CYPRUS COLLEGE ΓΙΑ ΤΟ SIGMA

Είναι ακριβώς ο συνδυασμός των στοιχείων των μετακινήσεων, των συσπειρώσεων, της προέλευσης της αποχής και των νέων ψηφοφόρων που οδηγεί στο εκλογικό αποτέλεσμα.

Συγκεκριμένα:

  • Το ΑΚΕΛ είχε σαφώς μεγαλύτερη συσπείρωση, άρα και μικρότερο αρνητικό ισοζύγιο μετακινήσεων (2%) από το ΔΗΣΥ, ενώ είχε  και το υψηλότερο ποσοστό στους νέους ψηφοφόρους. Η διαφορά του από το ΔΗΣΥ όμως αυξήθηκε πολύ λίγο, ακριβώς γιατί το έπληξε η πρόσθετη αποχή ενός 2% των ψηφοφόρων του το 2001.
  • Ο ΔΗΣΥ είχε τις μεγαλύτερες απώλειες (7,1%), τις οποίες όμως περιόρισε με μεγαλύτερες εισροές (2,7) σε σχέση με το ΑΚΕΛ (άρα ισοζύγιο μετακινήσεων –4,4%) και με το όφελος που απεκόμισε από την πρόσθετη αποχή των ψηφοφόρων του ΑΚΕΛ.
  • Το ΔΗΚΟ είχε καθαρό όφελος 2,1% από τις μετακινήσεις και υψηλό ποσοστό κέρδους από τους νέους ψηφοφόρους (1%).
  • Η ΕΔΕΚ είχε επίσης καθαρό όφελος 1,9% από τις μετακινήσεις και κέρδος από τους νέους ψηφοφόρους (0,5%). 
  • Το ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ κόμμα είχε θετικό ισοζύγιο μετακινήσεων 2,3%, ενώ 0,4% περίπου ήταν το όφελος του από τους νέους ψηφοφόρους.
  • Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ, όπως αποδεικνύεται, είχαν απώλειες λόγω πρόσθετης αποχής και ουσιαστικά άλλαξαν τους μισούς τους ψηφοφόρους του 2001, που μετακινήθηκαν και αντικαταστάθηκαν από ίσο ποσοστό καινούριων.
  • Οι ΕΔΗ είχαν πολύ σημαντικές απώλειες λόγω πρόσθετης αποχής (έχασαν σχεδόν 1% της δύναμης τους), ενώ οι μισοί ψηφοφόροι τους του 2001 μετακινήθηκαν και αντικαταστάθηκαν από εισροές κυρίως από το ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ.   
  • Το ΚΕΠ είχε σημαντικές εισροές από το ΔΗΣΥ (0,3%), το ΔΗΚΟ,  την ΕΔΕΚ και το ΑΚΕΛ (από 0,2%), τους ΟΙΚΟΛΟΓΟΥΣ (0,1%), ενώ το υπόλοιπο 0,2% της δύναμης του οφείλεται στους νέους ψηφοφόρους.
  • Η ΕΥΡΩΔΗ είχε εισροές κυρίως από το ΔΗΣΥ, το μισό του ποσοστού που κατέγραψε,  και μικρότερες από την ΕΔΕΚ, τους ΟΙΚΟΛΟΓΟΥΣ και τους νέους ψηφοφόρους (μικρότερο από 0,1% από κάθε πηγή).

4. Η ΨΗΦΟΣ ΑΝΑ ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η εκλογική επιλογή του πολιτών με  βάση το φύλο και την ηλικία τους, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα του EXIT POLL.

ΠΙΝΑΚΑΣ 6

ΠΩΣ ΨΗΦΙΣΑΝ ΑΝΔΡΕΣ - ΓΥΝΑΙΚΕΣ

 

ΑΝΔΡΕΣ

%

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

%

ΑΚΕΛ

31,0

31,4

ΔΗΣΥ

30,7

29,8

ΔΗΚΟ

16,5

20,0

ΕΔΕΚ

9,2

8,6

ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΚΟΜΜΑ

6,6

4,5

ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ

1,6

2,6

ΕΔΗ

1,4

1,8

ΚΕΠ

1,4

0,9

ΕΥΡΩΔΗ

0,6

0,1

ΑΛΛΟ

1,0

0,3

             ΠΗΓΗ: ΕΧΙΤ POLL CYPRUS COLLEGE ΓΙΑ ΤΟ SIGMA

Σε ότι αφορά τις διαφορές ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες, όπως φαίνεται στον Πίνακα 6, ικανή διαφοροποίηση υπάρχει:

  • Στα ποσοστά του ΔΗΚΟ (πολύ υψηλότερα στις γυναίκες).
  • Στα ποσοστά του ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ κόμματος (υψηλότερα στους άνδρες).
  • Στα ποσοστά των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ (υψηλότερα στις γυναίκες).
  • Στα ποσοστά της ΕΥΡΩΔΗ (σχεδόν αποκλειστικά προέρχονται από άνδρες ψηφοφόρους).

Σε ότι αφορά τις διαφοροποιήσεις ανά ηλικία, αυτές παρουσιάζονται στον Πίνακα 7.

ΠΙΝΑΚΑΣ 7

ΠΩΣ ΨΗΦΙΣΑΝ ΟΙ ΗΛΙΚΙΑΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ

 

18 - 29

%

30 – 49

%

50+

 %

ΑΚΕΛ

31,8

31,2

30,7

ΔΗΣΥ

32,6

30,4

28,4

ΔΗΚΟ

16,2

15,4

22,3

ΕΔΕΚ

8,3

10,4

7,5

ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΚΟΜΜΑ

4,5

5,9

6,4

ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ

2,3

2,1

1,5

ΕΔΗ

1,2

1,5

1,8

ΚΕΠ

1,3

1,5

0,8

ΕΥΡΩΔΗ

0,6

0,4

0,3

ΑΛΛΟ

1,2

1,2

0,3

             ΠΗΓΗ: ΕΧΙΤ POLL CYPRUS COLLEGE ΓΙΑ ΤΟ SIGMA

Σε σχέση με τις ηλικιακές ομάδες, αξίζει να παρατηρηθεί:

  • Η σταδιακή μείωση των ποσοστών του ΑΚΕΛ όσο ανεβαίνει η κλίμακα των ηλικιών, με τη διακύμανση όμως να είναι συνολικά περίπου 1 μονάδα.
  • Το προβάδισμα του ΔΗΣΥ στη νεότερη ηλικιακή ομάδα και η σταδιακή μείωση των ποσοστών το όσο ανεβαίνει η κλίμακα των ηλικιών, με διακύμανση που ξεπερνά τις 4 μονάδες.
  • Το πολύ υψηλό ποσοστό του ΔΗΚΟ στη μεγαλύτερη ηλικιακή ομάδα.
  • Το υψηλό ποσοστό της ΕΔΕΚ στην ενδιάμεση ηλικιακή ομάδα.
  • Η άνοδος των ποσοστών του ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ κόμματος, όσο ανεβαίνει η κλίμακα των ηλικιών.

5. ΤΙ ΕΠΕΔΡΑΣΕ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ  ΤΟΥ ΕΚΛΟΓΙΚΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ

Το σύνολο των στοιχείων που παρουσιάστηκαν, καταδεικνύουν ότι η Κύπρος βίωσε την πλέον ρευστή και κινητική προεκλογική περίοδο της ιστορίας της, η οποία κατέληξε σε ένα αποτέλεσμα που ορίστηκε από το πολύ υψηλό συνολικό ποσοστό μετακίνησης ψηφοφόρων και συνεπώς και από τα χαμηλότερα ποσοστά συσπείρωσης  που έχουν ποτέ καταγραφεί.  

Το φαινόμενο ήταν ιδιαίτερα έντονο, και είναι φανερό ότι εξ ίσου έντονο πρέπει να είναι και το αίτιο που, κυρίως,  το προκάλεσε.

Όλα δείχνουν ότι το αίτιο αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι στον πυρήνα του ιδιαίτερα κινητικού περιβάλλοντος που διαμορφώθηκε, λειτουργούσε το Κυπριακό πρόβλημα, με τα επίπεδα διαχείρισης του από τον Πρόεδρο και την κυβέρνηση να αξιολογούνται σε υψηλά επίπεδα, τη στιγμή που το ακριβώς αντίθετο συνέβαινε για την αντιπολίτευση.  

Ασφαλώς σε κάποιο βαθμό λειτούργησαν επίσης οι ισχυρές προσωπικές σχέσεις, αλλά και πελατειακές σχέσεις που παίζουν ρόλο σε μικρές κοινωνίες και αριθμητικά περιορισμένα εκλογικά σώματα, όπως της Κύπρου. 

Είναι όμως φανερό, ότι είναι η στάση των ψηφοφόρων σε σχέση με το Κυπριακό, με αφετηρία την τοποθέτηση τους στο δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου 2004, που αποτελεί των πρώτο σε σημασία παράγοντα που επέδρασε στη διαμόρφωση του αποτελέσματος των εκλογών.

Ακριβώς γι΄ αυτό άλλωστε οι δημοσκοπήσεις κατέγραφαν εντονότατα  ανόμοια συμπεριφορά ανάμεσα στους ψηφοφόρους που στο δημοψήφισμα  είχαν επιλέξει ΝΑΙ και σε εκείνους που είχαν επιλέξει ΟΧΙ.

 

ΠΙΝΑΚΑΣ 8

ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΕΙΣ / ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΔΗΣΥ - ΑΚΕΛ

ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ «ΝΑΙ» ΚΑΙ ΤΟ «ΟΧΙ» ΣΤΟ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ

 

ΑΚΕΛ

ΔΗΣΥ

 

ΣΥΝΟΛΟ

ΝΑΙ

ΟΧΙ

ΣΥΝΟΛΟ

ΝΑΙ

ΟΧΙ

ΑΚΕΛ

87,0

82

88

1,7

1

2

ΔΗΣΥ

1,4

3

1

77,0

91

64

ΔΗΚΟ

3,4

1

5

6,3

1

11

ΕΔΕΚ

3,6

4

3

3,3

3

4

ΕΥΡΩΚΟ

0,4

-

1

6,7

-

14

ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ

0,5

1

-

0,7

1

1

ΕΔΗ

1,2

6

-

0,9

2

-

ΚΕΠ

0,5

-

1

0,9

1

1

ΕΥΡΩΔΗ

-

-

-

0,6

-

1

ΛΕΥΚΟ

2,0

3

1

1,4

-

2

ΠΗΓΗ: EXIT POLL CYPRUS COLLEGE ΓΙΑ ΤΟ SIGMA

Όπως φαίνεται στον Πίνακα 8, η συσπείρωση των ψηφοφόρων του ΔΗΣΥ πολύ πιο έντονα) και του ΑΚΕΛ διαφοροποιείται έντονα ανάλογα με το εάν είχαν ψηφίσει ΝΑΙ ή ΟΧΙ στο δημοψήφισμα, ενώ διαφορετική είναι και η κατεύθυνση της μετακίνησης τους.

Έτσι: 

  • Οι ψηφοφόροι του ΑΚΕΛ που είχαν επιλέξει το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα είναι πολύ περισσότερο συσπειρωμένοι (88%) από εκείνους που είχαν επιλέξει το ΝΑΙ (82%).
  • Κύρια κατεύθυνση μετακίνησης όσων ψηφοφόρων του ΑΚΕΛ το 2001 δεν ψήφισαν ΑΚΕΛ και είχαν επιλέξει το ΝΑΙ στο δημοψήφισμα, είναι αυτή προς τους ΕΔΗ (6% όσων είχαν ψηφίσει ΝΑΙ και ΑΚΕΛ το 2001), ΔΗΣΥ (3%) και Λευκό (3%).
  • Κύρια κατεύθυνση μετακίνησης όσων ψηφοφόρων του ΑΚΕΛ το 2001 δεν ψήφισαν ΑΚΕΛ και είχαν επιλέξει το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα, είναι αυτή προς το ΔΗΚΟ (5%) και την ΕΔΕΚ (3%).
  • Αντίθετα, στο ΔΗΣΥ πολύ περισσότερο συσπειρωμένοι (91%), είναι οι ψηφοφόροι του που είχαν επιλέξει το ΝΑΙ στο δημοψήφισμα. Όσοι είχαν επιλέξει το ΟΧΙ  εμφανίζουν βαθμό πολύ χαμηλό βαθμό συσπείρωσης (64%) και πολύ έντονες μετακινήσεις.
  • Κύρια κατεύθυνση της μετακίνησης όσων ψηφοφόρων του ΔΗΣΥ το 2001 δεν ψήφισαν ΔΗΣΥ και είχαν επιλέξει το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα, είναι το ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ κόμμα (14% όσων είχαν ψηφίσει ΟΧΙ και ΔΗΣΥ το 2001), το ΔΗΚΟ (11%) και η ΕΔΕΚ (4%).     

Είναι περισσότερο από προφανές ότι ο πολύ μεγάλος όγκος των μετακινήσεων των ψηφοφόρων που εγκατέλειψαν το ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ (και αποτελούν αθροιστικά το 60% περίπου της συνολικής μετακίνησης στις εκλογές), κινήθηκε με βασικό κριτήριο τη στάση στο Κυπριακό και κυρίως στο δημοψήφισμα.

Σε αυτή την αιτία οφείλεται:

  • Το  100% της μετακίνησης ψηφοφόρων του ΔΗΣΥ προς το ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ κόμμα και τους ΕΔΗ.
  • Το 91% της μετακίνησης ψηφοφόρων του ΔΗΣΥ προς το ΔΗΚΟ.
  • Το 65% της μετακίνησης ψηφοφόρων του ΔΗΣΥ προς την ΕΔΕΚ.
  • Το 100% της μετακίνησης ψηφοφόρων του ΑΚΕΛ προς τους ΕΔΗ.
  • Το 92% της μετακίνησης ψηφοφόρων του ΑΚΕΛ προς το ΔΗΚΟ.
  • Το 70% της μετακίνησης ψηφοφόρων του ΑΚΕΛ προς την ΕΔΕΚ.

Στην ίδια αιτία οφείλεται ακόμη:

  • Το 60% της μετακίνησης ψηφοφόρων του ΔΗΚΟ προς το ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ.
  • Το 80% της μετακίνησης ψηφοφόρων της ΕΔΕΚ προς το ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ.
  • Η πλειοψηφία της μετακίνησης ψηφοφόρων του ΑΔΗΚ προς το ΔΗΣΥ και των ΕΔΗ προς το ΑΚΕΛ.

Είναι επίσης φανερό ότι οι υπόλοιπες μετακινήσεις, οφείλονται σε έναν συνδυασμός παραγόντων, όπως η αποδοκιμασία της κυβερνητικής πολιτικής, η επιλογή σε προηγούμενες εκλογές ενός κόμματος (επανάκαμψη), η ύπαρξη προσωπικών σχέσεων με υποψηφίους, η αίσθηση μεγαλύτερης εγγύτητας προς την εξουσία, εξυπηρετήσεις ή προσδοκία εξυπηρετήσεων, ιδεολογικές συγγένειες, κλπ.

Σε κάποια ή σε συνδυασμό κάποιων από τις αιτίες αυτές οφείλεται:

  • Το υπόλοιπο των μετακινήσεων ψηφοφόρων του ΑΚΕΛ προς την ΕΔΕΚ  (30% της σχετικής μετακίνησης) και του ΔΗΣΥ προς την ΕΔΕΚ (35%).
  • Το υπόλοιπο των μετακινήσεων ψηφοφόρων του ΔΗΣΥ προς την ΔΗΚΟ (9%) και του ΑΚΕΛ προς το ΔΗΚΟ (8%).
  • Το υπόλοιπο 40% της μετακίνησης ψηφοφόρων του ΔΗΚΟ προς το ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ.
  • Το υπόλοιπο 20% της μετακίνησης ψηφοφόρων της ΕΔΕΚ προς το ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ.
  • Η πολύ μεγάλη πλειοψηφία της μετακίνησης ψηφοφόρων του ΑΔΗΚ προς το ΔΗΚΟ και των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ προς κάθε κατεύθυνση.

Τέλος, φανερό είναι επίσης, ότι οι αιτίες αυτές λειτουργούν σε ικανό βαθμό   στην επιλογή του συγκεκριμένου κόμματος  που θα οδηγήσει μία μετακίνηση,  ακόμη και όταν αυτή καθ’ αυτή η απόφαση για μετακίνηση έχει ως βασικό κριτήριο τη στάση στο Κυπριακό και το δημοψήφισμα.

6. ΚΑΠΟΙΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Όπως ήδη αναφέρθηκε, η μελέτη αυτή δεν φιλοδοξεί να ερμηνεύσει με τρόπο απόλυτο το εκλογικό αποτέλεσμα της 21ης Μαΐου.  Στόχος της είναι να προσεγγίσει τους παράγοντες που το διαμόρφωσαν, να αξιολογήσει το βαθμό της επίδρασης τους, να εκτιμήσει τη μονιμότητα της παρουσίας τους και τελικά να επιχειρήσει τη διατύπωση χρήσιμων συμπερασμάτων, ικανών να ανοίξουν μία γόνιμη σχετική συζήτηση.

Τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, επιτρέπουν την κωδικοποίηση βασικών αιτίων και χαρακτηριστικών σε σχέση με το «πως» και το «γιατί» της επιλογής των ψηφοφόρων.

Σε ότι αφορά το «πως», αυτά είναι: 

  • Αυξημένη πρόσθετη αποχή της τάξεως του 2% από ψηφοφόρους του ΑΚΕΛ το 2001.   Το γεγονός αυτό «κατέβασε» τη βάση του ΑΚΕΛ στην έγκυρη ψήφο και «ανέβασε» εκείνη των άλλων κομμάτων, με συνέπεια το ΑΚΕΛ να μην μπορέσει διευρύνει περισσότερο τη διαφορά του από το ΔΗΣΥ, όπως θα μπορούσε με βάση τα δεδομένα των μετακινήσεων. 
  • Συνολικά αρνητικό ισοζύγιο μετακινήσεων για τα δύο μεγάλα κόμματα. Για το ΔΗΣΥ της τάξεως του –4,4%, ενώ για το ΑΚΕΛ της τάξεως του –2%. 
  • Εμφάνιση υψηλής μετακίνησης προς το χώρο του «κέντρου». Το ΔΗΚΟ με θετικό ισοζύγιο μετακινήσεων της τάξεως του 3,1% και η ΕΔΕΚ με αντίστοιχο της τάξεως του 1,9%, υπήρξαν οι μεγάλοι κερδισμένοι της τάσης αυτής. 
  • Σημαντική μετακίνηση, κυρίως ψηφοφόρων του ΔΗΣΥ, προς το ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ κόμμα (6,7% των ψηφοφόρων του το 2001, ή 2,1% του εκλογικού σώματος).
  • Προβάδισμα του ΑΚΕΛ στους νέους ψηφοφόρους, με το ΔΗΣΥ στη δεύτερη θέση και το ΔΗΚΟ στην τρίτη με αυξημένα ποσοστά. 
  • Πρόσθετη αποχή ψηφοφόρων των ΕΔΗ (που επέδρασε καθοριστικά στην αποτυχία τους να μπουν στη Βουλή) και  αλλαγή του 50% της βάσης τους.  
  • Επανάληψη του φαινομένου της κινητικότητας από και προς όλες τις κατευθύνσεις των ψηφοφόρων των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ, που επίσης άλλαξαν το 50% των ψηφοφόρων τους του 2001.
  • Εισροές για το ΚΕΠ όχι μόνο από το ΔΗΣΥ, αλλά και από το σύνολο των κομμάτων της συγκυβέρνησης

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι το σύνολο των δεδομένων αυτών παρουσιάστηκε στην αφετηρία της προεκλογικής περιόδου. Αυτό που διαφοροποιήθηκε τελικά, ήταν η ένταση του.

Έτσι λοιπόν, στο ερώτημα εάν μπορούσε το αποτέλεσμα των εκλογών να είναι διαφορετικό, η απάντηση είναι: Όχι ως προς τον νικητή, ναι ως προς το εύρος της νίκης του.

Από τα όσα έχουν παρουσιαστεί προκύπτει σαφώς ότι η διαφορά θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη, στο βαθμό που θα ήταν μικρότερη η πρόσθετη αποχή των ψηφοφόρων του ΑΚΕΛ.

Είναι όλα αυτά που οδηγούν στην προσέγγιση των πολύ πιο σύνθετων παραμέτρων που προσδιορίζουν το «γιατί» του εκλογικού αποτελέσματος.

Πρώτη από τις παραμέτρους αυτές, το Κυπριακό.

Για την ακρίβεια ο συνδυασμός της θέσης των κομμάτων και της στάσης των ψηφοφόρων στο θέμα αυτό.

Αναλύσαμε ήδη το πόσο σημαντικά επέδρασε η παράμετρος αυτή στις μετακινήσεις των ψηφοφόρων.

Είναι προφανές ότι, από ποιοτικής πλευράς, η σχέση του Προέδρου της Δημοκρατίας με το ΔΗΚΟ και η αίσθηση ότι αυτή κυρίως, αλλά και η επιλογή της ΕΔΕΚ, ακόμη και του ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ κόμματος στηρίζουν τη σαφή πολιτική που εκφράζει στο θέμα αυτό, αποτελούν τις βασικές πτυχές που απαντούν στο «γιατί» αυτών των μετακινήσεων.

Παράλληλα, είναι σαφές ότι για όσους έχουν άλλη αντίληψη για την πολιτική που πρέπει να ακολουθηθεί στο Κυπριακό, υπήρχαν και λειτούργησαν άλλοι δρόμοι μετακίνησης. Κυρίως αυτός προς το ΔΗΣΥ, και δευτερευόντως εκείνος προς τους ΕΔΗ.

Η μετακίνηση  προς το ΑΚΕΛ δείχνει να είναι πολύ περισσότερο σύνθετη και πολύ-παραγοντική ως προς τα αίτια που την προκάλεσαν. Ασφαλώς κύριο αίτιο είναι η στάση του κόμματος στο Κυπριακό, λειτουργεί όμως εδώ και η ιδεολογική τοποθέτηση του και το  πλαίσιο των διεκδικήσεων του σε σχέση με την κυβερνητική πολιτική. 

Δεύτερη παράμετρος που προσδιόρισε το «γιατί» του εκλογικού αποτελέσματος, η  αίσθηση εκλεκτικών συγγενειών των ψηφοφόρων με τα κόμματα.

Είναι ακριβώς η παράμετρος αυτή που, μετά τη βασική απόφαση κάποιου να μετακινηθεί, επέδρασε καταλυτικά σε σχέση με το κόμμα που τελικά κατέληξε. Εδώ, στα πλαίσια των δύο βασικών κατευθύνσεων που εξετάσαμε πριν, ρόλο έπαιξε σε ικανό βαθμό τυχόν παλαιότερη επιλογή κάποιου κόμματος, η αίσθηση ισχύος που κάθε κόμμα δίνει, ακόμη και η προοπτική εξυπηρετήσεων. 

Στη λογική αυτή, ΔΗΚΟ και ΕΔΕΚ, δηλαδή κόμματα που μετέχουν στο σχήμα που στηρίζει την κυβέρνηση  και ταυτόχρονα έχουν στο παρελθόν επιλεγεί από πολύ υψηλότερα ποσοστά ψηφοφόρων, ακριβώς επειδή συνδυάζουν όλα αυτά, επελέγησαν πολύ περισσότερο και από ψηφοφόρους που εγκατέλειψαν το ΔΗΣΥ, αλλά και από ψηφοφόρους που εγκατέλειψαν το ΑΚΕΛ. 

Τρίτη παράμετρος, αυτή που αφορά το κύριο ερώτημα της εκλογικής αναμέτρησης και το χαρακτήρα της ψήφου.

Είναι φανερό ότι παρά τις προσπάθειες του ΔΗΣΥ να προκαλέσει αρνητική για την κυβέρνηση ψήφο, τοποθετώντας στο επίκεντρο της κρίσης των πολιτών τα σχετικά με την εσωτερική διακυβέρνηση, κάτι τέτοιο δεν έγινε κατορθωτό. 

Έτσι, με κεντρικό ζήτημα το Κυπριακό και κεντρικό ερώτημα σχετικό με την πολιτική που πρέπει να ακολουθηθεί σχετικά μ΄ αυτό, ο χαρακτήρας της ψήφου ήταν στην συντριπτική του πλειοψηφία θετικός.  Κυρίως, θετικός για την πολιτική του Τάσσου Παπαδόπουλου στο Κυπριακό.

Επόμενη παράμετρος, τέταρτη συνολικά, η επικοινωνιακή  στρατηγική των κομμάτων.

Ο ΔΗΣΥ επέλεξε και επικοινωνιακά να οδηγήσει τις εκλογές στο πεδίο της καθημερινότητας και της απόδοσης της κυβέρνησης σ΄ αυτό. Το μήνυμα είχε λογική, δεν είχε όμως στο συγκεκριμένο πολιτικό περιβάλλον, καμία τύχη να επικρατήσει.   

Πολύ περισσότερο όταν το ΔΗΚΟ κινήθηκε καθαρά στον άξονα του Κυπριακού και της πολιτικής του Προέδρου της Δημοκρατίας σ΄ αυτό, ενώ το ΑΚΕΛ λειτουργούσε στην κατεύθυνση της επίτευξης της μέγιστης δυνατής συσπείρωσης  (απόλυτα ορθή επιλογή) και η ΕΔΕΚ στη λογική της προσέλκυσης ψηφοφόρων στη βάση της ισχύος που συνοδεύει ένα κόμμα που μετέχει στην κυβέρνηση.  

Είναι μετά από όλα αυτά φανερό ότι η εκλογική αναμέτρηση της 21ης Μαίου δημιουργεί ένα καινούριο πολιτικό περιβάλλον για την Κύπρο.

Στο περιβάλλον αυτό, εξακολουθεί να κυριαρχεί σε πολιτικό επίπεδο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ενισχυμένος μάλιστα τόσο σε ποιοτικό, όσο και σε ποσοτικό επίπεδο. Αφ΄ ενός   γιατί  ενισχύθηκε (αθροιστικά) η εκλογική επιρροή των κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση και αφ΄ ετέρου γιατί επιβεβαιώθηκε πανηγυρικά η στήριξη της πολιτικής του στο Κυπριακό.

Σε κομματικό επίπεδο, οι ισόρροπες απώλειες ΑΚΕΛ και ΔΗΣΥ διατηρούν την πρώτη θέση για το ΑΚΕΛ και τη μεταξύ τους σχέση στο ίδιο επίπεδο, με σαφώς ενισχυμένη την εκλογική επιρροή των κομμάτων του «κέντρου». 

Οι εκλογές ανέδειξαν ακόμη τέσσερα ουσιαστικά καινούρια κόμματα:

  1. Το ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ κόμμα, που έχει μπροστά του το στοίχημα της ενσωμάτωσης των ψηφοφόρων του και της δημιουργίας συνεκτικής κομματικής συνείδησης,  αλλά και ευρύτερης  λειτουργίας του στο πολιτικό σκηνικό. 
  2. Τους ΟΙΚΟΛΟΓΟΥΣ, με ανανεωμένο το 50% περίπου των ψηφοφόρων τους, που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν όλα τα προβλήματα που συνεπάγεται ο χαρακτήρας ενός φορέα που αποτελεί περισσότερο κίνημα διαμαρτυρίας και οφείλουν να αναζητήσουν δρόμους που θα  ενισχύσουν την συνοχή τους.
  3. Τους ΕΔΗ, που επίσης έχουν «αλλάξει» το 50% των ψηφοφόρων τους, είναι πλέον σαφώς περισσότερο συνεκτικοί, αλλά όντας εκτός Κοινοβουλίου  έχουν σαφώς δυσκολότερο έργο.
  4. Το ΚΕΠ που είχε αξιόλογη πρώτη παρουσία και οφείλει και αυτό να ενσωματώσει τους ψηφοφόρους του δημιουργώντας συνείδηση κόμματος.  

Έτσι λοιπόν, κυρίαρχο στοιχείο του καινούριου πολιτικού περιβάλλοντος, είναι ασφαλώς η μείωση των παραδοσιακών συσπειρώσεων και η διεύρυνση των μετακινήσεων των ψηφοφόρων.

Από τη στιγμή που οι μετακινήσεις αυξήθηκαν τόσο, η επάνοδος σε συσπειρώσεις που είχαμε συνηθίσει στο παρελθόν, φαντάζει μάλλον απίθανη.

Αντίθετα, πιο πιθανό φαίνεται να παγιωθεί μία εκλογική συμπεριφορά με σταθερά έντονη μία «εν δυνάμει κινητικότητα», από και προς όλες τις κατευθύνσεις, η οποία θα αποτυπώνεται και στην κάλπη με ένταση ανάλογη  με τις πραγματικές συνθήκες που θα λειτουργούν στις επερχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις.  

Στο περιβάλλον αυτό, ενισχυμένες τελικά θα αναδειχθούν οι πολιτικές δυνάμεις εκείνες που θα δημιουργήσουν ισχυρούς θετικού χαρακτήρα δεσμούς με την κοινωνία.

Η θετική προσέγγιση, που προϋποθέτει σαφήνεια, αξιοπιστία  και αποτελεσματικότητα,  είναι η μόνη  που μπορεί να λειτουργήσει συνεκτικά, οδηγώντας σε οφέλη όχι μόνο για τα κόμματα που θα την επιλέξουν, αλλά και την πολιτική ζωή της Κύπρου γενικότερα.